Tasarım Hakkı ve Hak Sahipliği

Tasarım hakkı, tasarımcıya veya onun haleflerine aittir ve devredilmesi mümkündür. Bu bölümde, tasarım hakkının genel esaslarını, birden fazla hak sahibinin bulunduğu durumlarda uygulanacak kuralları ve çalışanların tasarımlarına ilişkin özel düzenlemeleri ele alacağız.

Tasarım Hakkının Sahipliği

Birden Çok Hak Sahibinin Bulunduğu Durumlar

Tasarım başvurusu veya tasarım birden çok kişiye aitse, hak üzerindeki ortaklık taraflar arasındaki anlaşmaya göre belirlenir. Böyle bir anlaşma yoksa, Türk Medeni Kanunu'ndaki paylı mülkiyete ilişkin hükümlere göre hareket edilir. Birlikte tasarım hak sahiplerinden her biri, diğerlerinden bağımsız olarak aşağıdaki işlemleri kendi adına yapabilir:

• Pay Üzerinde Tasarruf: Her bir hak sahibi, kendisine düşen pay üzerinde serbestçe tasarrufta bulunabilir.

• Tasarımın Kullanımı: Diğer hak sahiplerine bildirimde bulunarak tasarımı kullanabilir.

• Hukuki Davalar: Tasarımdan doğan hakların herhangi bir şekilde tecavüze uğraması halinde, üçüncü kişilere karşı hukuk davası açabilir. Bu durumda, davaya katılabilmeleri için dava açan tarafından bir ay içinde diğer hak sahiplerine bildirim yapılması gereklidir.

Lisans Verme ve Hakların Devri

• Lisans Verme: Tasarımın kullanılması amacıyla üçüncü kişilere lisans verilmesi için hak sahiplerinin oybirliği gereklidir. Oybirliği sağlanamaması durumunda mahkeme, hakkaniyet gereğince lisans verme yetkisini hak sahiplerinden birine veya birkaçına verebilir.

• Bölünme: Üzerinde birden çok kişinin hak sahipliği söz konusu olsa dahi, tasarım başvurusu veya tasarımın devri ya da üzerinde hak tesisi için bölünebilmeleri mümkün değildir.

Çalışan Tasarımları

Çalışanların iş yerlerinde gerçekleştirdiği tasarımların hak sahipliği konusunda belirli kurallar geçerlidir. 6769 sayılı Sınai Mülkiyet Kanunu (SMK) madde 73, çalışan tasarımlarına ilişkin düzenlemeleri içerir.

İşverenlerin Hak Sahipliği

• SMK m. 73/1: Çalışanların bir işletmede yükümlü olduğu faaliyeti gereği gerçekleştirdiği veya büyük ölçüde işletmenin deneyim ve çalışmalarına dayanarak iş ilişkisi sırasında yaptığı tasarımların hak sahibi, işverenleridir.

• SMK m. 73/2: Çalışanların, iş yerindeki genel faaliyet konusu bilgi ve araçlardan faydalanmak suretiyle SMK m. 73/1 kapsamı dışında yaptığı tasarımların hak sahibi, talep edilmesi halinde işverenleridir. Çalışan, bu kapsamda yaptığı tasarımın önemi dikkate alınarak tespit edilecek bir bedel isteme hakkına sahiptir. Taraflar bu bedel konusunda anlaşamadıkları takdirde, bedel mahkeme tarafından tespit edilir.

Özel Durumlar

• Öğrenciler ve Stajyerler: Çalışanların tasarımlarına ilişkin hükümler, öğrenciler ve ücretsiz olarak belirli bir süreye bağlı olmaksızın hizmet gören stajyerlerin tasarımları için de geçerlidir.

• Öğretim Elemanları: Öğretim elemanlarının bilimsel çalışmalar veya araştırmalar sonucunda gerçekleştirdiği tasarımlarda, elde edilen gelirin yükseköğretim kurumu ve tasarımcı arasındaki paylaşımı, tasarımcıya gelirin en az yarısı verilecek şekilde yükseköğretim kurumu yönetim kurulu tarafından belirlenir.

Hizmet İlişkisi Dışında Tasarımlar

Hizmet ilişkisi dışında kalan iş görme sözleşmeleri çerçevesinde yapılan tasarımlarda hak sahibi, taraflar arasında akdedilen sözleşme hükümleri çerçevesinde belirlenir.

Sonuç

Tasarım haklarının devri, lisans verilmesi ve çalışanların tasarımları gibi konular, hem tasarım sahipleri hem de işverenler için önemlidir. Tasarım haklarının doğru bir şekilde korunması ve yönetilmesi, tasarımların ticari değerini artırır ve yenilikçiliği teşvik eder. Tasarım haklarına ilişkin bu düzenlemeler, tarafların hak ve yükümlülüklerini netleştirir ve olası uyuşmazlıkların önlenmesine yardımcı olur. Tasarım Hakkı ve Hak Sahipliği hakkında daha fazla hukuki destek için Çanakkale Marka Vekilimiz ile iletişime geçiniz.

Yasal Danışmanlık

Yer Ayırt